انحصار وراثت و نحوه تقسیم عادلانه اموال

پس از فوت هر فرد، در صورتی که او مال و اموالی از خوب بر جای گذاشته باشد همیشه مسئله نحوه تقسیم ارث میان وراث او مطرح می‌شود. در این مقاله ما قصد داریم تا در مورد این صحبت کنیم که ارث به چه کسانی می‌رسد و وراث چه کسانی هستند. سپس در مورد قوانین مربوط به تقسیم ارثیه بپردازیم.

طبقات ارث و سهم ورثه از ماترک

برای این که میزان سهم الارث هر شخص را بگوییم ابتدا به معرفی طبقات ارث می‌پردازیم. هر فرد با توجه به نسبتی که با شخص فوت شده دارد در یکی از این طبقات قرار می‌گیرد و میزان ارثی که به او می‌رسد مشخص می‌شود. طبقات ارث به صورت زیر هستند و هر کدام از وراث هر طبقه نیز خود درجه بندی دارند:

طبقه اول :

درجه اول: پدر و مادر و فرزندان

درجه دوم: فرزند فرزندان (نوه ها)

درجه سوم: فرزند فرزند فرزندان (نبیره ها)

طبقه دوم:

درجه اول: پدربزرگ و مادر بزرگ (هم از سمت مادری و هم از سمت پدری)، خواهر و برادر

درجه دوم: پدر پدربزرگ، مادر پدربزرگ، پدر مادر بزرگ، مادر پدربزرگ و فرزندان خواهر و برادر

طبقه سوم:

درجه اول: عمو، عمه، خاله دایی

درجه دوم: فرزندان آن عمو، عمه، خاله و دایی

قانون تقسیم ارث:

نکته ابتدایی این است که پیش از تسیم ماترک، ابتدا باید هزینه کفن و دفن وی از اموال او پرداخت شود، سپس بدهی هایی که فرد فوت شده در زندگی اش  داشته از اموالش کسر می‌‌شود. در صورتی که فرد وصیت نامه داشته باشد هم برای یک سوم اموالش طبق وصیت نامه وی عمل می‌شود. پس از این باقی مانده اموال بر اساس قوانین موجود و احکام میان وراث او تقسیم می‌شود.

این را نیز در نظر بگیرید که نحوه تقسیم ارث میان وراث طبقات مختلف به صورت زیر است:

سهم الارث وراث طبقه اول:

سهم پدر و مادر فرد فوت شده: پدر و مادر فرد فوت شده در صورت این که زنده باشند هر کدام یک ششم ارث از دارایی های فرد می‌برند.

سهم دختر و پسر فرد فوت شده: پس از پرداخت سهم الارث مادر و پدر فرد هرچی باقی مانده باشد میان فرزندان متوفی تقسیم می‌شود. هنگام تقسیم ارث نیز فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث می‌برند.

به طور مثال اگر فرد فوت شده یک پدر، یک مادر، یک فرزند پسر و دو فرزند دختر داشته باشد، یک ششم ارث به پدر فرد، یک ششم به مادر فرد و سهم باقی مانده یک چهارم به هر یک از دختران فرد و د. چهارم به پسر او می‌رسد.

سهم نوه های فرد فوت شده: در صورت هیچ کدام از افرادی که پیش از این در طبقه اول ذکر شد زنده نباشند، نوه ها به نیابت از والدینشان سهمی از ارث می برند. برای محاسبه سهم الارث نوه ها نیز باید فرض کرد که والدین آن ها زنده هستند و هرچقدر که والدین آن ها ارث می بردتد و کل نوه ها می رسد. پس از بر طبق قوانین ارث میان آن ها ارث را تقسیم می کنند.

سهم الارث وراث طبقه دوم:

سهم الارث مادربزرگ و پدربزرگ فرد فوت شده: تقسیم ارث میان آن ها به این صورت زیر است:

مواردی که ریشه پدری دارند، به پدر بزرگ ها دو برابر مادر بزرگ ها ارث می‌رسد.

در مواردی که ریشه مادری دارند به پدربزرگ و مادربزرگ به صورت برابر ارث می‌رسد.

 سهم الارث خواهران و برادران: خواهر ها و برادر ها در صورتی که ابوینی یا ابی باشند همه ارث را می‌گیرند و سهم برادران دو برابر خواهران خواهد بود.

اگر همه آن‌ها امی باشند سهم ارث میان خواهران و برادران یکسان خواهد بود. خواهران و برادران امی اگر یک نفر باشند یک ششم ارث و اگر دو یا بیش از دو نفر باشند یک سوم ارث را می‌گیرند.

سهم الارث اجداد پدری و مادری: اجداد پدری دو سوم ارث را می گیرند و ماترک میان آن ها به صورتی تقسیم می شود که به افراد مذکر دو برابر افراد مونث ارث برسد.

سهم الارث اجداد مادری یک سوم کل ارثیه است و بین مذکر و مونث به صورت مساوی تقسیم می‌ شود.

ارث زن و شوهر از یکدیگر:

ابتدا باید ذکر کرد که زن شوهر تنها در صورتی از هم ارث می‌برند که ازدواج دائمی کرده باشند و در صورت ازدواج موقت ارثی به هیچ کدام نمی‌رسد.

طبق قانون اگر مردی همسرش فوت کند، اگر آن دو با هم فرزند مشترک داشته باشند سهم همسر یک چهارم اموال باقی مانده خانم است و در صورتی که فرزندی نداشته باشند سهم مرد یک دوم است.

حال اگر خانمی همسرش فوت کند، در صورتی که با همسرش فرزند مشترک داشته باشند سهم او از اموال شوهرش یک هشتم و در صورتی که فرزندی نداشته باشند سهم خانم یک چهارم اموال باقی مانده مرد است.

شایان ذکر است که اگر ما و اموال و ارثیه فرد فوت شده به صورت اموال غیر منقول مانند زمین، ملک و … باشد، زن به هیچ عنوان صاحب آن ها نمی شود و در صورت فروش آن ها سهم خود را از قیمت آن اموال می‌ پیرد.

همچنین در صورتی که مردی همسرش فوت کند و وی تنها وارث وی باشد تمامی اموال خانم به آن مرد می‌رسد. اما اگر خانمی همسرش فوت کند و وی تنها وارث شوهر خود باشد فقط همان یک چهارم سهم خود را می‌گیرد و باقی اموال به صورت مجهول المالک شناخته می شود و به زن نمی رسد.

آیا گرفتن مهریه از سهم الارث شوهر ممکن است؟

پس از عقد یک زن و مرد مهریه از نظر قانونی متعلق به زن است. اگر زن هنگامی که شوهرش در قید حیات است مهریه اش را دریاف نکند می تواند پس از فوت شوهرش مهریه خود را از سهم الارث شوهرش یا حتی پس از فوت پدر شوهر، از سهم الارث پدر شوهرش طلب کند. میزان مهریه وی نیز به نرخ روز حساب می‌ شود.

نحوه اقدام کردن برای مطالبه ارث

برای تقسیم ارث ابتدا نیاز به گواهی انحصار وراثت است و بدو وجود آن امکان طرح دعوا وجود ندارد. پس از صدو گواهی انحصار وراثت دادخواستی تحت عنوان تقسیم ترکه علیه همه وراث را به دادگاه تقدیم می‌کند.

سپس در جلسه مربوط به رسیدگی به موضوع اگر از پیش بین وراث توافقی انجام شده باشد، این توافق را نوشته و امضای طرفین می رسانند و بر اساس هما تقسیم انجام می شود.

اما اگر توافقی صورت نگرفته باشد اموا باید ابتدا ارزیابی شوند و طبق قواعد ذکر شده در بالا سهم الارث هرکدام از وارثین محاسبه و پرداخت می شود .

در نهایت باید ذکر شود که پرونده های مربوط به ارث معمولا پیچیدگی بالایی دارند و توصیه می شود تا برای ساده سازی مراحل و اطلاع بیشتر در مورد آن حتما از یک وکیل ارث در حوزه انحصار وراثت کمک بگیرید.